Cohors VI Brittonum equitata pia fidelis

De Wikipedia, la enciclopedia libre
Cohors VI Brittonum equitata pia fidelis
Activa 75 hasta finales del segundo tercio del siglo II.
País Imperio romano
Tipo Cohors quinquagenaria equitata
Función Infantería pesada y caballería
Tamaño Variable. Aprox.600
Parte de 6 centurias de 80 infantes, dirigidas por sendos centuriones y 4 turmae de 30 jinetes, dirigidas por sendos decuriones a las órdenes de un Praefectus cohortis
Acuartelamiento Germania Inferior: 73-¿170?
Cultura e historia
Mote
  • Pia Fidelis Domitiana: 89-96
  • Pia Fidelis: 96-¿170?
Guerras y batallas
  • Campaña de Trajano en el limes Germanicus entre 98 y 100
  • Guerras marcomanas de Marco Aurelio
  • La Cohors VI Brittonum equitata pia fidelis fue una unidad de auxilia de infantería del ejército del Imperio Romano del tipo cohors quinquagenaria equitata, cuya existencia está constatada desde el tercer tercio del siglo I hasta finales del segundo tercio del siglo II.

    Reclutamiento y siglo I[editar]

    As de Vespasiano, con Águila legionaria en el reverso, emperador que ordenó el reclutamiento de la Cohors VI Brittonum equitata pia fidelis.

    Esta cohorte fue reclutada por orden del emperador Vespasiano en 73 en la provincia Britannia entre los libres no ciudadanos de las tribus britonas, por lo que recibió el epíteto Brittonum.[1]​ Está leva estaba relacionada con la reorganización y nueva creación de unidades del ejército romano relacionados con la guerra civil de 68-69 y la rebelión de los bátavos de 70-71, en la que numerosas unidades auxiliares habían sido destruidas o seriamente dañadas o habían dejado de ser fiables para el Imperio. La nueva cohorte de britones fue destinada inmediatamente a la provincia Germania Inferior, cuya guarnición de tropas auxiliares había sido gravemente dañada por la mencionada revuelta de los bátavos.

    Se desconoce en lugar concreto de Germania Inferior fue acuartelada, pero en 89 permaneció fiel al emperador Domiciano frente a la rebelión del gobernador de Germania Superior Lucio Antonio Saturnino, por lo que recibió los epítetos de pia fidelis Domitiana, simplificados a pia fidelis después del asesinato de Domiciano en 96 y su Damnatio memoriae decretada por el Senado romano.[2]

    La unidad bajo Trajano y durante el siglo II[editar]

    Fragmento del relieve continuo de la Columna de Trajano en Roma, en el que el emperador visita y anima a las tropas durante el asedio de una fortaleza Dacia. Trajano había utilizado los servicios de la Cohors VI Brittonum equitata pia fidelis a comienzos de su imperio y promocionó a algunos de sus antiguos prefectos en las guerras dácicas.

    La Cohors VI Brittonum continuaba formando parte de la guarnición de Germania Inferior a comienzos del imperio de Trajano, cuando el propio emperador se encontraba al frente de las provincias germanas, participando en las operaciones de estabilización y perfeccionamiento de las defensas del limes Germanicus por el dirigidas, como atestigua un Diploma militaris fechado el 20 de febrero de 98.[3]

    Bajo el mando de Trajano, entre 98 y 100, fue dirigida, con el cargo de Praefectus cohortis, por Marco Gavio Baso, natural de Roma,[4]​ y por Lucio Terencio Rufo, natural de Bracara Augusta (Braga, Portugal)[5]​ distinguidos durante la primera guerra dacia (101-102), ya que Trajano concedió mandos y honores a numerosos caballeros y senadores que habían servido a sus órdenes en Germania Inferior.

    La unidad seguía formando parte de la guarnición de Germania Inferior bajo Adriano, como atestiguan dos Diplomata militaris fechados el 20 de agosto de 127[6]​ y bajo Antonino Pío, como indican dos Diplomata militaris de 5 de septiembre de 152.[7]

    A lo largo de ese periodo, fue dirigida por los Praefecti cohortis Décimo Elio Menecratiano, natural de Lambaesis en Numidia,[8]​ y por Quinto Domicio Víctor, natural de Calama en África proconsular.[9]

    No se conservan más testimonios sobre esta unidad, por lo que debió participar en los inicios de las guerras marcomanas de Marco Aurelio en 162-163 y ser destruida en ella o por la epidemia de peste ocurrida bajo el imperio de este.

    Notas[editar]

    1. El primer testimonio de la unidad corresponde al Diploma militaris RMD IV, 216 (cfr. infra) fechado en 98, por lo que la unidad fue reclutada 25 años antes en 73
    2. Tanto los Diplomata militaris como las inscripciones CIL VIII 18126 y AE 1972, 573 (cfr.iInfra) recogen este epíteto.
    3. RMD IV, 216, Elst (Alemania): [Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traianus Aug(ustus) Germ(anicus) pont(ifex) maxim(us) trib(unicia) potest(ate) co(n)s(ul) II equitibus et peditibus exercitus Pii Fidelis qui militant in alis VI (?) et cohortibus XXV (?) quae appellantur Sulpic(ia) et Indian(a) et I Noricor(um) et I Batavor(um) et---et Afror(um) et I Hispanor(um) et I Pannonior(um) et---et I Thrac(um) et I Flavia Hispanor(um) et I Pannonior(um) et Delmatar(um) c(ivium) R(omanorum) et I Vindelicor(um) c(ivium) R(omanorum) mil(liaria) et I Raetor(um) c(ivium) R(omanorum) et I classica et I Lucensium et I] La[tob]icor(um) et Varcian[or(um) et I et II c(ivium) R(omanorum) et II et II Hispano]r(um) et II Astur(um) II Varcian(orum) et II [Brittonum mil(liaria) et II Thr]ac(um) et III Lusitanor(um) et III Breucor(um) [e]t I[III Thrac(um) et VI ] Breucor(um) et VI Raetor(um) et VI Brittonum [et sunt in Germani]a inferiore sub Imp(eratore) Traiano Aug(usto) [qui quina et v]icena plurave stipendia meruerun[t item dimissis ho]nesta missione emeritis stipendiis e[t classicis qui milit]ant sub eodem praef(ecto) L(ucio) Calpurnio Sab[ino senis et vic]enis stipendiis emeritis quorum no[mina subscrip]ta sunt ipsis liberis posterisque e[orum civitatem d]edit et conubium cum uxoribu[s quas tunc habuiss]ent cum est civitas iis data aut s[i qui caelibes essent cu]m iis quas postea duxissent du[mtaxat singuli sing]ulas a(nte) d(iem) X K(alendas) Mart(ias) Imp(eratore) C[aes(are) Traiano Aug(usto) G]er(manico) II Sex(to) Iulio Frontino II co[(n)s(ulibus) alae I Ba]tavorum cui prae(e)st [---] T(iti) f(ilius) Vol(tinia) Rufus [dimis]so honesta missione / ex gregale [---] Gaveri f(ilius) Batav(o) [et---Pere]grini filiae uxori eius Bat(avae) [et---a]e fil(ius) eiu[s et ---]ae fil(ius) [eius descriptum et] recognitum ex t[abula aenea quae fixa est Ro]mae in mur[o post templum divi Aug(usti) ad Minerva]m // [Imp(erator) Caesar divi Nervae f(ilius) Nerva Traianus Aug(ustus) Germ(anicus) pont(ifex) maxim(us) trib(unicia) potest(ate) co(n)s(ul) II equitibus et peditibus exercitus Pii Fidelis qui militant in alis VI(?) et cohortibus XXV(?) quae appellantur Sulpic(ia) et In]dian(a) et I Noricor(um) / [et I Batavor(um) et---et Af]ror(um) et I Hispanor(um) et I Pannonior(um) / [et---et I Thrac(um) et I Fl]avia Hispanor(um) et I Pannonior(um) et Delmatar(um) / [c(ivium) R(omanorum) et I Vindel]icor(um) c(ivium) R(omanorum) mil(liaria) et I Raetor(um) c(ivium) R(omanorum) et I classica et I Lu/[censium et I Lat]obicor(um) et Varcianor(um) et I et II c(ivium) R(omanorum) et II et II Hispa/[nor(um) et II Ast]ur(um) et II Varcianor(um) et II Brittonum mi/[l(liaria) et II Thrac(um) et III L]usitanor(um) et III Breucor(um) et IIII Thrac(um) / [et VI Breucor(um) et VI Rae]tor(um) et VI Brittonum et sunt in Germ(ania) / [inferiore su]b Imp(eratore) Tra(i)ano Aug(usto) qui quin[a et vicena plurave stipe]ndia mer[uerunt i]tem dimiss[is honesta missione emeritis stipendiis et] classicis q[ui militant sub eodem praef(ecto) L(ucio) Calpurnio Sabi]no senis et----
    4. AE 1969/70, 595b = AE 1972, 573, Éfeso (Turquía): [M(arco) Gavio P(ubli) filio Palatina Basso] / Romae praef(ecto) coh(ortis) VI Britt(onum) eq(uitatae) P(iae) F(idelis) trib(uno) / mil(itum) leg(ionis) I Adiutric(is) adlecto in dec(urias) V inter / selectos praef(ecto) eq(uitum) alae Cl(audiae) novae donis donato / bello Dacico ab Imp(eratore) Caesare Nerva Traiano / Aug(usto) Germanico Dacico corona murali hasta / [p]ura vexillo praef(ecto) orae Ponticae maritimae // "GR" // P(ublius) Iunius Aemilianus strator / M(arcus) Fl(avius) Proculus strator / [---] Helvius Rufus cornicul(arius) / [--- Ae]butius Paulus cornicul(arius) / [--- P]ompeius Pompeianus cornicul(arius) / [--- V]alerius Longinus optio / [--- R]ubrius Pacatus optio / [--- A]ntonius Proculus tesserarius / praetori(i) eius / h(onoris) c(ausa)
    5. CIL II 2424 = HEp 14, 421 = AE 2005, 838, Braga (Portugal): L(ucio) Terentio / M(arci) f(ilio) Quir(ina) Rufo / praef(ecto) coh(ortis) VI Britto(num) / )(centurio) leg(ionis) I M(inerviae) P(iae) F(idelis) don(is) don(ato) ab / Imp(eratore) Traiano bell(o) Dac(ico) / p(rimo) p(ilo) leg(ionis) XV Apoll(inaris) / trib(uno) coh(ortis) II vig(ilum) / d(ecreto) d(ecurionum)
    6. * RMD IV, 239 = IDRE 2, 472 = AE 1997, 1314, Mihailovgrad (Bulgaria: Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Ner/vae nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) / maxim(us) tribun(icia) potest(ate) XI co(n)s(ul) III / equitib(us) et peditib(us) exerc(itus) P(ii) F(idelis) qui militaver(unt) in / alis V et coh(ortibus) XV quae appell(antur) Afror(um) veter(ana) et I / Thrac(um) et Gallor(um) et {I} Thrac(um) Classian(a) c(ivium) R(omanorum) torq(uata) / Victrix et I Noricor(um) c(ivium) R(omanorum) et Sulpicia c(ivium) R(omanorum) et I Fl(a)/via Hispan(orum) et I Latobic(orum) et Varcian(orum) et I Pan/nonior(um) et Dalmat(arum) et I Raetor(um) c(ivium) R(omanorum) et I Classic(a) / et I Lucens(ium) et II Varcian(orum) et II c(ivium) R(omanorum) et II Hispan(orum) et / II Astur(um) et III Breucor(um) et IIII Thrac(um) et VI Britt(onum) / et VI Breucor(um) et VI Raetor(um) et sunt in German/ia inferior(e) sub L(ucio) Coelio Rufo quinis et vi/cenis item classic(is) senis et vicenis plurib(us)ve / stipend(iis) emeritis dimissis honest(a) missi/one quorum nomina subscript(a) sunt ipsis / liberis posterisq(ue) eorum civitat(em) dedit et co/nub(ium) cum uxorib(us) quas tunc habuiss(ent) cum est / civit(as) i(i)s data aut si qui caelib(es) essent cum i(i)s / quas postea duxiss(ent) dumtaxat singul(i) singul(as) / a(nte) d(iem) XIII K(alendas) Sept(embres) Q(uinto) Tineio Rufo / M(arco) Licinio Celere Nepote co(n)s(ulibus) / coh(ortis) IIII Thracum P(iae) F(idelis) cui prae(e)st / L(ucius) Porcius Crescens / ex equite / [---]sae Natusis f(ilio) Daco / [desc]ript(um) et recognit(um) ex tabul(a) aenea quae / [fix]a est Romae in muro post templum di/[vi A]ug(usti) ad Minervam // Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi N[ervae] / nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) max[im(us)] / trib(unicia) potest(ate) XI co(n)s(ul) III / equit(ibus) et pedit(ibus) exerc(itus) P(ii) F(idelis) qui milit(averunt) in alis V et / coh(ortibus) XV quae app(ellantur) Afr(orum) veter(ana) et I Thr(acum) et Gall(orum) et {I} / Thr(acum) Class(iana) c(ivium) R(omanorum) torq(uata) Victr(ix) et I Noric(orum) c(ivium) R(omanorum) et Sulp(icia) c(ivium) R(omanorum) / et I Fl(avia) Hisp(anorum) et I Latob(icorum) et Varc(ianorum) et I Pann(oniorum) et Dalm(atarum) / et I Raet(orum) c(ivium) R(omanorum) et I Class(ica) et I Luc(ensium) et II Varc(ianorum) et II / c(ivium) R(omanorum) et II Hisp(anorum) et II Ast(urum) et III Breuc(orum) et IIII Thrac(um) / et VI Brit(tonum) et VI Bre[u(corum)] et VI Raet(orum) et sunt in Ger/man(ia) infer(iore) sub L(ucio) Coelio Rufo (!) et class(icis) senis / et vicen(is) plurib(usve) stip(endiis) emerit(is) dimiss(is) honest(a) / miss(ione) quor(um) nom(ina) subscri< p = B >(ta) sunt ipsis liber(is) poster(is)q(ue) eor(um) civit(atem) ded(it) et conub(ium) cum uxorib(us) / quas tunc habuiss(ent) cum est civit(as) i(i)s data aut / [----
      • RMM 24: [Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici f(ilius) divi Nervae nepos Traianus Hadrianus Aug(ustus) pont(ifex) max(imus) tribun(icia) potest(ate) XI co(n)s(ul) III equiti(bus) et peditib(us) exerc(itus) P(iae) F(idelis) qui militav(erunt) in alis V et coh(ortibus) XV quae appell(antur) I Afror(um) veter(ana) et I Thrac(um) et Gallor(um) et Thrac(um) classi(ana) c(ivium) R(omanorum) torq(uata) victrix et I Norico(rum) c(ivium) R(omanorum) et Sulpicia c(ivium) R(omanorum) et Flavia Hispan(orum) et I La]tob(icorum) et Varc(ianorum) et I [Pannonior(um) et Dalma(tarum) et I Raetor(um) c(ivium)] R(omanorum) et I Class(ica) et I [Lucen(sium) et II Varcian(orum) et II c(ivium) R(omanorum) et II His]p(anorum) et II Ast(urum) et [III Breucor(um) et IIII Thrac(um) et VI Britt(onum) et VI] Breuc(orum) [et VI Raetor(um) et sunt in Germania inferior(e) su]b L(ucio) Caelio [Rufo quinis et vicenis it(em) class(icis) senis et vice]n(is) plu[rib(usve) stipend(iis) emeritis dimissis honest(a) mis]s(ione) quor[um nom(ina) subscripta sunt // a]ut si [qui caelib(es) essent cum is quas postea duxi]ss(ent) dumta[xat singul(i) singul(as)] / [a(nte) d(iem) XIII K(alendas) Sept(embres) Q(uinto) Tinei]o Rufo M. Licin[io Celere Nepote co(n)s(ulibus)] / [coh(ortis) I Latobicor(um) et] Varcianor(um), [cui praeest] / [---]s / ex pedite / [---] Daubasgi [f(ilio) ---]namesis fil(iae) uxori [eius ---] / [descript(um) et rec]ogn(itum) ex tabul(a) aenea, q[uae fixa est Romae in mu]ro pos(t) templum divi Au[g(usti) ad Minervam]
    7. * AE 2004, 1911: Imp(erator) Caes(ar) divi Hadriani f(ilius) divi Traiani / Parthic(i) n(epos) divi Nervae pron(epos) T(itus) Aelius / Hadrianus Antoninus Aug(ustus) Pius pont(ifex) / max(imus) trib(unicia) pot(estate) XV imp(erator) II co(n)s(ul) IV p(ater) p(atriae) / equitib(us) et pedit(ibus) exerc(itus) Germ(anici) Pii Fid(elis) qui / mil(itaverunt) in al(is) IV et coh(ortibus) XV quae appell(antur) Noric(orum) / et Sulpic(ia) c(ivium) R(omanorum) et Afror(um) vet(erana) et I Thr(acum) et I Fl(avia) Hisp(anorum) / et I Latobic(orum) et Varc(ianorum) et VI Ingen(uorum) et I Pann(oniorum) / et Dalm(atarum) et II c(ivium) R(omanorum) et I Raet(orum) et VI Raet(orum) et VI Britt(onum) / e(t) II Astur(um) et I class(ica) et II Hisp(anorum) et I Lucens(ium) / et XV vol(untariorum) c(ivium) R(omanorum) et II Varc(ianorum) et IV Thr(acum) et sunt / in Germ(ania) infer(iore) sub Salvio Iuliano l(e)g(ato) / quinq(ue) et vigint(i) item classic(is) sex et vi/gint(i) stip(endiis) emer(itis) dimis(sis) honest(a) miss(ione) / quor(um) nomin(a) subscript(a) sunt civit(atem) / Roman(am) qui eor(um) non hab(erent) dedit et conub(ium) / cum uxor(ibus) quas tunc hab(uissent) cum est civit(as) / i(i)s dat(a) aut cum i(i)s quas post(ea) duxis(sent) dum/tax(at) singul(is) / Non(is) Sept(embribus) / C(aio) Novio Prisco / L(ucio) Iulio Romulo co(n)s(ulibus) / coh(ortis) XV vol(untariorum) c(ivium) R(omanorum) cui praeest / Q(uintus) Gavius Proculus / ex pedit(e) Surodago Surpogissi f(ilio) Daco / descript(um) et recognit(um) ex tabul(a) aer(ea) / quae fixa est Romae in muro post / templ(um) divi Aug(usti) ad Minervam // M(arci) Servili Getae / L(uci) Pulli Chresimi / M(arci) Sentili Iasi / Ti(beri) Iuli Felicis / C(ai) Iuli Silvani / L(uci) Pulli Velocis / P(ubli) Ocili Prisci
      • AE 2006, 77: Imp(erator) Ca< e = S >s(ar) divi Ha[driani f(ilius) divi Traiani] / Parthic(i) n(epos) di[vi Nervae pron(epos) T(itus) Aelius] / Hadrianus A[ntoninus Aug(ustus) Pius pont(ifex)] / max(imus) trib(unicia) po[t(estate)---imp(erator) II(?) co(n)s(ul) IV(?) p(ater) p(atriae)] / eq(uitibus) et ped(itibus) qui m[ilitaverunt in al(is) IIII et coh(ortibus) XV] / quae app(ellantur) Nor[ic(orum) // Imp(erator) Caes(ar) divi Hadr[iani f(ilius) divi Traiani] / Parthic(i) n(epos) divi N[ervae pron(epos) T(itus) Aelius] / Hadrianus Ant[oninus Aug(ustus) Pius pont(ifex)] / max(imus) trib(unicia) pot(estate) [--- imp(erator) II(?) co(n)s(ul) IV(?) p(ater) p(atriae)] / equitib(us) et pedit(ibus) exer[c(itus) Germ(anici) Pi(i) Fid(elis) qui militav(erunt)] / in al(is) IIII et coh(ortibus) XV q[uae app(ellantur) Noric(orum)] / et Sulpic(ia) c(ivium) R(omanorum) et Afro[r(um) vet(erana) et I Thr(acum) et I Fl(avia) Hisp(anorum)] / et (!) Latobic(orum) et Varc(ianorum) et [VI Ingen(uorum) et I Pann(oniorum)] / et Dalm(atarum) et II c(ivium) R(omanorum) etI R[aet(orum) et VI Raet(orum) et VI Britt(onum)] / et II Astur(um) et I class(ica) e[t II Hisp(anorum) et I Lucens(ium)] / et XV vol(untariorum) c(ivium) R(omanorum) et II Var[c(ianorum) et IV Thr(acum) et sunt] / in Germ(ania) infe< r = B >(iore) su[b Salvio Iuliano leg(ato)] / quinq(ue) et viginti [stipend(iis) emerit(is) dimissis honest(a) mission(e)] / [---
    8. CIL VIII 2741 = CIL VIII 18126 = AE 1913, 11 = AE 1987, 1067, Lambaesis (Argelia): [Dedicante] Cl(audio) Gallo leg(ato) Augustorum pr(o) pr(aetore) c(larissimo) v(iro) aedis sac[ellum(?) ---/ --- P(ublius) Ae]lius Procles Menecratianus Florius Fortunatu[s ---/ et(?) P(ubli) Mae]vi Saturnini Honoratiani trib(uni) laticl(avii) mil(itum) leg(ionis) XI Cl(audiae) c(larissimi) i(uvenis) am[--- / et D(ecimi) Ae]li Menecratiani trib(uni) mil(itum) leg(ionis) I Adiutr(icis) praef(ecti) coh(ortis) VI Br[ittonum equitatae p(iae) f(idelis)/ per P(ublium) Aelium] Menecraten Florianum eq(uitem) p(ublicum) fl(aminem) p(er)p(etuum) m(unicipii) L(ambaesis) d(uo)viral(icium) et Iul(iam) Proc[ulam(?)]
    9. CIL VIII 5363, Guelma (Argelia): Q(uinto) Domitio Q(uinti) f(ilio) / Quir(ina) Victori / praef(ecto) coh(ortis) VI Britton(um) / trib(uno) mil(itum) leg(ionis) X Fretensis / trib(uno) mil(itum) leg(ionis) III Cyrenaicae / Calamenses / patrono / aere conlato

    Bibliografía[editar]

    El Limes Germanicus en Germania Inferior: Campamentos, ciudades y vías de comunicación.
    • Cichorius, "Cohors VI Brittonum", RE. IV, Stuttgart 1900, col. 265.
    • J. Spaul, Cohors2: The evidence for and a short history of the auxiliary infantry units of the Imperial roman Army, BAR International Series, n.º 841, Oxford 2001, p. 204. ISBN 1-84171-046-6

    Véase también[editar]